Kardiyovasküler hastalýklar (KVH) dünya genelinde ölümlerin baþlýca nedenidir. Bu nedenle Amerika Kalp Derneði (AHA) baþta olmak üzere birçok uluslararasý otorite KVH’dan korunmak için beslenme ve yaþam tarzýna yönelik öneriler yayýnlamaktadýr. Bu önerilerden birisi diyet ile alýnan kolesterolün miktarýna yöneliktir. Özellikle yumurtanýn yüksek kolesterol içeriði nedeniyle KVH’ýn önlenmesindeki ve tedavisindeki rolü tartýþma konusudur. Önceki yýllarda yapýlan çalýþmalar, diyet kolesterolü ile serum kolesterol düzeyi arasýnda pozitif yönde güçlü bir iliþki olduðunu bu nedenle KVH’ýn önlenmesinde ve tedavisinde yumurta tüketiminin sýnýrlandýrýlmasý gerektiðini ifade etmekteydi. Son zamanlarda bu iliþkinin çok güçlü olmadýðý, diyetle alýnan 100 mg kolesterolün serum kolesterol düzeyini yaklaþýk 2-3 mg artýrdýðýný belirtilmektedir. Bununla birlikte artan kolesterolün formu oldukça önemlidir. Çalýþmalar, yumurta tüketiminin hem HDL-C hem de LDL-C düzeyini artýrdýðýný göstermektedir. Ancak bu noktada LDL-C/HDL-C oraný önemlidir. Çünkü LDL-C/HDL-C oranýnýn, kardiyovasküler hastalýk riskini tek baþýna LDL-C ve HDL-C deðerine kýyasla daha iyi bir gösterge olduðu belirtilmektedir. Son yýllarda yapýlan çalýþmalarda, yumurtanýn fosfolipit içeriðine baðlý olarak LDL-C/HDL-C oraný üzerine olumlu etki gösterdiði ifade edilmektedir. Fosfolipitler bu olumlu etkisini baðýrsak kolesterol emilimini inhibe ederek yapmaktadýr. Bu konudaki mekanizma net olarak anlaþýlamamakla birlikte, fosfolipitlerin misellerin fizikokimyasal özellikleri ile etkileþimlerine ve NPC1L1 geninin ekspresyonu üzerindeki düzenlemelerine baðlý olabileceði düþünülmektedir. Artan kanýtlarla birlikte, AHA 2013’te yayýnladýðý kýlavuzda, yumurta tüketimine ve saðlýklý nüfus için diyet kolesterolünün miktarýna yönelik önerilerini deðiþtirmiþtir. Ancak yumurtanýn kardiyoprotektif özelliðinin vurgulandýðý çalýþmalar olsa da günümüzde tam tersini savunan çalýþmalarda olduðu için yumurtanýn KVH’lardaki rolü netlik kazanmamýþtýr. Bu nedenle yumurta tüketimi ile KVH arasýndaki iliþkinin güncel bilgiler ýþýðýnda tartýþýlmasý amaçlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Yumurta, Kolesterol, Kalp Saðlýðý, Fosfolipit
|
