Çölyak hastalýðý; buðday, arpa ve çavdarda bulunan gluten adlý bir proteine karþý intolerans olarak tanýmlanmaktadýr. Gluten duyarlýlýðý ise sadece çölyak hastalýðý için deðil, buðday alerjisi ve non-çölyak gluten duyarlýlýðý için de kullanýlan bir tanýmlamadýr. Glutensiz diyetler, temel olarak gluten içeren besinlerin diyetten çýkarýlmasýna dayanmaktadýr. Otoimmün hastalýk, alerji veya besin hassasiyeti olmayan durumlarda glutensiz diyetin saðlýk üzerine etkileri henüz tam olarak açýklýk kazanmamýþtýr. Buna raðmen, glutenle iliþkili hastalýðý olmayan ve glutensiz diyetin saðlýklý olduðunu düþünüp uygulayan bireylerin prevalansýnýn gün geçtikçe arttýðý bildirilmektedir. Glutensiz diyetin dezavatajlarý bozulmuþ diyet lezzeti, maliyet, sosyal, yeme bozukluðu riski, týbbi bakýma müdahalede sorunlar, beslenme yetersizliði olarak sýralanabilir. Yapýlan araþtýrmalar, glutensiz ürünlerde lezzeti arttýrabilmek için yüksek oranlarda yað ve þeker kullanýldýðýný bildirmiþtir. Tahýl ürünleri her mineral için en iyi kaynak olmasa da günlük tüketimdeki yüksek oranýndan dolayý bazý günlük gereksinimleri önemli ölçüde karþýlamaktadýr. Glutensiz diyette eksiklik görülmesinin temel sebebi olarak ise ürünlerin karbonhidrat kaynaðý olarak yalnýzca mýsýr ve pirincin kullanýlmasý gösterilmektedir. Uzun dönemli takip çalýþmalarýnda glutensiz diyetin özellikle posa, niasin, kalsiyum, çinko ve magnezyum eksikliklerine neden olduðu bildirilmiþtir. Bu eksikliklerden doðacak sorunlarýn ve lezzet kaybýnýn önlenebilmesi için, mýsýr ve pirinç unlarý ile üretilmiþ glutensiz ürünlerde zenginleþtirme çalýþmalarý devam etmektedir. Herhangi bir endikasyon olmamasý durumunda da glutensiz diyete yönelimin artmasý bu besin öðeleri eksiklikleri açýsýndan endiþe uyandýrmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý glütensiz diyette görülebilecek mineraller baþta olmak üzere bazý besin öðesi eksiklikleri hakkýnda yapýlan çalýþmalarý ele almaktýr.
Anahtar Kelimeler: Gluten, Çölyak Hastalýðý, Glutensiz Diyet, Mineral Eksiklikleri
|
