Ýlk kez 1930 yýlýnda keþfedilen bir mikotoksin olan sitrinin, önceleri antibakteriyel etkiye sahip muhtemel bir ilaç etken maddesi olarak düþünülmesine karþýn, kýsa sürede memeliler üzerinde toksik etkiye sahip bir küf toksini olarak tanýmlanmýþtýr. Temel olarak Penicillum, Aspergillus ve Monascus cinsi küfler tarafýndan sekonder metabolit olarak üretilen sitrinin mikotoksini çoðunlukla depolanmýþ hububat tohumlarý, meyveler, sebzeler ve hububat ürünlerinde bulunmaktadýr. Küf kontaminasyonuna maruz kalan tohumlarda kýsa süre içerisinde oluþan sitrinin bu tohumlardan üretilen gýdalarýn tamamýnda da tespit edilebilmektedir. Dünya ve ülkemizde bir diðer sitrinin kaynaðý ise Monascus cinsi küfler kullanýlarak üretilen bir ürün olan kýrmýzý fermente pirinçtir. Kýrmýzý fermente pirinç hem kolesterol düþürücü bir besin desteði hem de gýda renklendiricisi olarak kullanýlmaktadýr. Monascus kýrmýzýsý, fermente pirinç boyasý gibi isimlerle bilinen bu renklendirici birçok ülkede et ürünleri baþta olmak üzere, þaraplar, gazlý içecekler, þekerlemeler gibi birçok gýdanýn bileþiminde yer almaktadýr. Yapýlan çalýþmalar sonucunda LD50 deðeri 50-120 mg/kg vücut aðýrlýðý olarak belirlenmiþ olan sitrinin için Avrupa Gýda Güvenliði Kurumu (EFSA) tarafýndan yayýnlanan raporda insan tüketimine sunulan ürünlerde yeterli sayýda çalýþma olmamasýndan dolayý diyetle alýnan sitrinin miktarlarýnýn halen belirsizliðini koruduðu ifade edilmiþtir. Son yýllarda sitrinin üretme kabiliyeti sýnýrlandýrýlmýþ küf suþlarý kullanýlmasýna karþýn, gýda renklendiricisi kaynaklý sitrinin riski tüm dünyada olduðu gibi ülkemizde de önemini korumaktadýr. Bu çalýþmada, nefrotoksik ve genotoksik özellikleri birçok çalýþmada kanýtlanmýþ olan sitrinin mikotoksininin gýdalarda bulunma ihtimali ve maruziyet koþullarý ile ilgili bilgiler sunulmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Sitrinin, Mikotoksin, Gýda
|
