Covid-19 küresel pandemisi gýda endüstrisi tüketici trendleri rotasýnda deðiþiklere neden olmuþtur. Fonksiyonel gýdalar günümüz insanýnýn modern ecza dolabýnda yerini almaya baþlamýþ ve tüketicilerin fonksiyonel ürünlere olan ilgisinin uzun vadede devam edeceði öngörülmektedir. Bu nedenle, bu derlemede fonksiyonel gýda trendleri olarak yer alan nootropik ve adaptojen bileþen örnekleri ve gýda ürünlerinde kullanýmýnýn deðerlendirilmesi amaçlanmaktadýr. Nootropik ajan zihinsel performansý arttýrdýðý söylenen bir biliþ/hafýza arttýrýcýyý tanýmlamak için kullanýlan bir terimdir. Nootropiklerin nörolojik sistemi dengeleyebileceði ve rahatlama ve zindelik hissinin kazanýmýný saðlayabileceði bildirilmektedir. Gingkgo biloba, guarana, kafein, Crocus sativus, zerdeçal, yeþil çay (L-theanine, epigallocatechin gallate), Eleutherococcus senticosus, zencefil, kakao ve B vitaminleri (B1, B2 ve B12) ticari gýda ürünlerinde en fazla kullanýlan, bilinen nootropik bileþenlerdir. Adaptojenler vücudu dengelemeye, onarmaya ve zararlý stres etkilerinden korumaya yardýmcý olabilen bitki bazlý maddelerdir. Sakinleþmek, enerji vermek, strese karþý koymak, ruh halini ve zihinsel berraklýðý iyileþtirmek, formda kalmak veya dikkat eksikliði gibi yaþlanmaya baðlý bozukluklarý azaltmak için kullanýldýðý bilinmektedir. Adaptojenler ayrýca antioksidan, immünomodülatör, hipoglisemik, nöropotektif ve yorgunluk önleyici anksiyolitik özellikler gösterebilmektedir. Withania somnifera, Panax ginseng, Glycerhiza glabra, Ocimum sanctum, Lepidium meyenii, Schisandra chinensis, Rhodiola rosea ve medikal mantarlardan Lentinus edodes, Ganoderma lucidum ve Grifola frondaso gýda ürünlerinde kullanýlan adaptojen bileþenlerdir. Tüketiciler nootropik ve adaptojen bileþenlerden gýda takviyeleri ve fonksiyonel gýdalar aracýlýðý ile yararlanabilmekte ve bu ürünler yeni olmasýna raðmen trendler doðrultusunda potansiyel faydalarý nedeniyle yaþam kalitelerini arttýrmak isteyen tüketicilerin ilgisini çekmektedir. Geleceðin tüketicileri dikkatlerini, odaklanmalarýný ve hafýzalarýný geliþtirmek ve ruh hallerini yönetmek için fonksiyonel gýdalara baþvuracak ve nootropik ve adaptojen bileþenlere olan bu ilginin devam edeceði öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Adaptojen, Nootropik, Gýda trendleri, Fonksiyonel gýda
|
