Amaç: COVID-19 salgýnýnda çölyak hastalarýnýn deðiþen beslenme alýþkanlýklarýnýn ve glutensiz diyet uygulama durumlarýnýn deðerlendirilmesidir.
Yöntem: Yetiþkin çölyak hastalarý (18-65 yaþ) ile gerçekleþtirilen bu kesitsel çalýþma yüzyüze görüþme tekniði ile yürütülmüþtür. Anket formu çölyak hastalýðýyla ilgili güncel literatür doðrultusunda hazýrlanmýþ olup COVID-19 pandemisine uyarlanmýþ sorularý içermektedir.
Bulgular: Katýlýmcýlarýn (n=159) %72.3’ü kadýn, %67.3’ü evli, %40.9’u üniversite mezunudur. Bireylerin yaþ ortalamalarý 37,57±10,78 yýl, beden kütle indekslerinin ortalamasý 23,57±4,87 kg/m2’dir. Çölyak tanýsý, katýlýmcýlarýn %30.2’sine 1-3 yýl önce konulmuþ olup katýlýmcýlarýn %74.8’i çölyak hastalýðý nedeniyle çeþitli semptomlar yaþadýðýný belirtmiþtir. Abdominal þiþkinlik (%61.0), abdominal aðrý (%49.7) ve diyare (%45.9) en sýk karþýlaþýlan semptomlardýr. Katýlýmcýlarýn %42.1’i çölyak tanýsý konulduktan sonra glutensiz diyet uygulamak için diyetisyene baþvurduðunu ifade etmiþtir. Ancak, diyetisyene baþvuran bireylerin neredeyse tamamý (%92.5) danýþmanlýða devam etmemektedir. Çölyaklý bireylerin %56.0’sý glutensiz diyeti uygularken zorlandýðýný belirtmektedir. Katýlýmcýlar, pandemi öncesi ile karþýlaþtýrdýðýnda pandemi döneminde günlük tüketilen öðün sayýsý (%58.5), öðün atlama durumu (%64.2) ve öðün saatleri (%64.2) gibi temel beslenme düzenlerinin deðiþmediðini, salgýn sürecinin glutensiz diyeti uygulama durumlarýný etkilemediðini (%67.9) belirtmiþlerdir. Katýlýmcýlarýn salgýn sürecinde de öncesinde olduðu gibi glutensiz ekmeði hazýr aldýðý (p>0.05) ve glutensiz yemeði evde kendilerinin hazýrladýðý (p>0.05) belirlenmiþtir. Bununla birlikte, katýlýmcýlarýn fiziksel aktivite düzeylerinin salgýn döneminde öncesine göre azaldýðý (p>0.05) ancak farkýn istatistiksel olarak anlamlý olmadýðý belirlenmiþtir.
Sonuç: Çölyaklý bireylerin salgýn sürecinde beslenme alýþkanlýklarýnda ve glutensiz diyete uyumlarýnda deðiþiklik saptanmamýþtýr. Bununla birlikte, bireylerin diyetisyen izleminden çýkmalarý, glutensiz diyetin sürdürülmesini zorlaþtýrmaktadýr. Bireylerin çoðunluðunun yaþadýðý semptomlar glutensiz diyete tam uyumla ortadan kalkacaktýr. Çölyaklý bireylere glutensiz diyet uygulamalarý konusunda eðitim verilmeli, diyetin yaþam boyu sürdürülmesinde diyetisyenin önemi vurgulanmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: COVID-19, Çölyak, Glutensiz diyet
|
