|
Giriþ ve Amaç: Obezite, genetik, metabolik, sosyo-kültürel, çevresel ve davranýþsal nedenlerin etkisiyle geliþen multifaktöriyel ve kronik bir hastalýktýr. Obezite sorunu yaþayanlarýn saðlýðý, fonksiyonel durumu, psikososyal refahý, yaþam kalitesi ve yaþam süresi olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Obezitede kilo yönetimi, komorbid durumlarýn iyileþmesi ve yaþam kalitesinin yükseltilmesini hedefleyen diyet, egzersiz, davranýþ deðiþikliði, medikal ve cerrahi giriþimler günümüzde uygulanmaktadýr. Ortak amaca sahip olan bu yöntemleri tercih eden hastalarda baþarýyý deðerlendirebilmek için mevcut durumun deðerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalýþmada bariatrik cerrahi adayý olan ve olmayan obez bireylerin yaþam kalitelerinin deðerlendirilmesi amaçlanmýþtýr.
Gereç ve Yöntem: Çalýþma Ocak 2019-2020 tarihleri arasýnda bariatrik cerrahi tedavi (BCT) ve davranýþ deðiþikliði tedavisi (DDT) için bir üniversite hastanesine baþvuran hastalarla tanýmlayýcý tipte gerçekleþtirildi. Araþtýrma süreci boyunca çalýþmaya katýlmayý gönüllü olarak kabul eden BCT grubunda 72, DDT grubunda 79 hasta olmak üzere toplam 151 hasta ile çalýþma tamamlandý. Veriler Hasta Bilgi Formu ve SF-12 Yaþam Kalitesi Kýsa Formu ile toplandý parametrik ve non-parametrik analizlerle deðerlendirildi.
Bulgular: Yaþ ortalamasý 44,08±11,36 olan hastalarýn, %80,1’i kadýn, %77,5’i evli, %41,7’si ilk ve ortaokul mezunu ve %66,2’si herhangi bir iþte çalýþmýyordu. BCT grubunun yaþ ortalamasý (p=<0,001) ve çalýþmayan kiþi oraný (p=0,003) DDT grubuna göre daha düþüktü. Örneklemin %71,5’inin kronik hastalýðý olup, solunum sistemine yönelik kronik hastalýklarýn oraný DDT grubunda daha yüksekti (p=0,019). Psikiyatrik hastalýk öyküsü DDT grubunda(%73,2) BCT grubuna (%27,2) göre yüksekti (p=0,008). Sigara kullaným oraný BCT grubunda DDT grubuna göre anlamlý düzeyde yüksekti (p=0,004). BCT grubunda ailesinde obezite sorunu olanlarýn (p=0,026) ve çocukken obezite sorunu yaþayanlarýn oraný (p=<0,001) daha yüksekti. Obezite baþlangýç yaþý ortancasý BCT grubundan 18,0[16,0], DDT grubunda 26[11,0] olup benzer deðildi (p=<0,001). Geçmiþte obezite sorunu için diyet (p=<0,001), týbbi tedavi ve akupunktur deneyimi olanlarýn oraný (p=<0,001) BCT grubunda daha yüksekti. BCT grubunun beden kitle indeksi (BKÝ) ortancasý (44,45) DDT grubundan (39,30) daha yüksekti (p=<0,001). Yaþam kalitesi yönünden her iki grubun fiziksel fonksiyon, fiziksel rol güçlüðü, aðrý, genel saðlýk algýsý, emosyonel rol güçlüðü, mental saðlýk, fiziksel ve mental özet ölçü ortancalarý benzerdi (p>0,05). DDT grubunun canlýlýk (p=<0,001) ve sosyal fonksiyon (p=0,021) alt boyut puanlarý BCT grubuna göre daha yüksekti. BCT grubunda yaþ, cinsiyet, kronik hastalýk varlýðý yaþam kalitesi fiziksel ölçüt özeti ile iliþkili iken DDT grubundan BKÝ’nin iliþkili faktör olduðu belirlendi. Mental özet ölçütü açýsýndan BCT grubunda cinsiyet ve kronik hastalýk varlýðý iliþkili faktör iken, DDT grubunda eðitim seviyesi iliþkili faktör olarak belirlendi.
Sonuç: Sonuç olarak DDT grubu yaþam kalitesinin canlýlýk ve sosyal fonksiyon alanlarýný BCT grubuna göre daha yüksek olarak algýlamaktadýr. Bu algý DDT grubunu davranýþ deðiþikliði tedavisine yönlendiren belirleyici faktör olabilir. Bu alanlarýn dýþýnda her iki grupta yaþam kalitesi düzeyleri benzer olup toplum standartlarýna göre daha düþüktür.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Þiþmanlýk cerrahisi, Yaþam kalitesi, Davranýþ deðiþikliði tedavisi
|