Keywords:

Küresel bir halk sağlığı sorunu olan diyabetes mellitus (DM), genetik faktörler ve sağlıksız yaşam tarzları arasındaki etkileşimlerden kaynaklanan kronik hiperglisemi ile karakterize edilen metabolik bir hastalıktır. Genel kabul gören bir tahmine göre 2000 yılında tüm yaş gruplarında diyabet prevalansı %2,8 iken, 2030 yılında %4,4'e yani 366 milyona ulaşması beklenmektedir. Diyabet, genellikle mikrovasküler ve makrovasküler komplikasyonlara neden olan hiperglisemiye, bozulmuş insülin sekresyonuna ve insülin direncine yol açmaktadır. Gıda endüstrisinde, baklagillerin fonksiyonel özellikleri, gıda ürünlerinin fonksiyonel kalitesini iyileştirme olanaklarının genişletilmesinde faydalı olmaktadır. Baklagiller yüksek besin değerleri nedeniyle diyetimizin önemli bir bölümünü oluşturmakta ve antidiyabetik potansiyelleri nedeniyle diyabetin tedavisi ve önlenmesinde diyetetik formülasyonlarda giderek daha fazla kullanılmaktadır. Literatür çalışmalarında, baklagillerin içerdiği fitokimyasallar ve biyoaktif peptitler dahil olmak üzere biyoaktif bileşikler sayesinde antidiyabet etkisine sahip olduğu belirtilmektedir. Baklagiller, tanenler, flavonoidler ve fenolik asitler gibi polifenoller dahil olmak üzere biyoaktif fitokimyasal bileşiklerin kaynağıdır. Baklagillerdeki fenolik bileşiklerin, nişasta ile doğrudan etkileşerek veya nişastayı sindiren enzimleri inhibe ederek nişasta sindirimini etkileyebildiği bildirilmiştir. α-amilaz ve α-glukosidaz inhibisyonu ince bağırsakta glikoz salınımını ve emilimini azaltarak postprandiyal hiperglisemiyi baskılamaktadır. Baklagil proteinleri iyi bir biyoaktif peptit kaynağıdır. Farklı baklagillerden izole edilen proteinlerden çok sayıda biyoaktif peptit türetilmektedir. Biyoaktif peptitlerin α-amilaz ve α-glukosidaz inhibisyonuna ek olarak özellikle inkretin hormonlarını yıkan ve insülin tepkisini azaltan bir enzim olan dipeptidil peptidaz-4'ü inhibe etme kapasitesine bağlı olarak antidiyabetik etki gösterdiği belirtilmektedir. (ORCID ID: 0000-0002-2176-980X)

Anahtar Kelimeler: Baklagil, fenolik bileşik, biyoaktif peptit, diyabet