Pestisitler; tarımsal ürünlere hasat öncesinde veya sonrasında, depolama ve nakliye sırasında zarar verecek organizmaları engellemek, onların etkilerini azaltmak veya onlara karşı korumak ve tarımsal verimi artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Tarımsal ürünlerde pestisit kalıntı düzeylerinin araştırılması insan ve çevre sağlığının korunması açısından oldukça önemlidir. Gıdaların güvenli tüketimi için yasal olarak izin verilen maksimum kalıntı sınırlarının (MRL) aşılmaması gerekmektedir. Bu amaçla, tarımsal üretimde iyi tarım uygulamalarına uygun olarak üretim yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan, son yıllarda tüketicinin maruz kaldığı kalıntı seviyesini azaltabilecek etkili yöntemleri geliştirmek ve ayrıca gıda işleme proseslerinin son üründeki kalıntı düzeyine olan etkisini ortaya koyarak diyetle alınan kalıntı risk maruziyetini değerlendirmek için çalışmalar yapılmaktadır. Meyve ve sebzelerin raf ömrünü uzatmak amacıyla kullanılan geleneksel termal ve yenilikçi termal olmayan işleme teknolojilerinin, pestisit kalıntılarının azaltılmasında da etkili olduğunu ortaya koyan birçok araştırma mevcuttur. Kurutma, kaynatma, haşlama, kavurma fırınlama gibi termal teknolojiler, pestisitleri büyük ölçüde azalttığı bilinmektedir. Bunun yanı sıra ısıl işlem sırasında daha toksik metabolitler veya yan ürünler oluştuğu da raporlanmıştır. Geleneksel muhafaza yöntemlerin meyve ve sebzelerin kalite özellikleri üzerinde de olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir. Ultrases, ozon, vurgulu elektrik alan, yüksek hidrostatik basınç, soğuk plazma, ışınlama gibi termal olmayan teknolojiler, meyve ve sebzelerin kalitesi üzerinde minimum etki yaratmakla birlikte pestisit kalıntılarını önemli ölçüde azalttığı yapılan çalışmalarla desteklenmiştir. Bu bildiride, geleneksel termal yöntemler ve yenilikçi termal olmayan yöntemler kullanılarak meyve ve sebzelerde pestisit kalıntılarının eliminasyonu, yöntemlerin pestisitlere karşı etki mekanizması ve yöntemlerin avantaj ve dezavantajları incelenmesi amaçlanmıştır. (ORCID NO: 0000-0002-6079-1970)
Anahtar Kelimeler: Pestisit Kalıntıları, Termal ve Termal Olmayan Teknolojiler, Meyve ve Sebzeler
|
