İnsanların doğal kaynakları aşırı kullanması doğal yaşam dengesini tahrip etmiştir. Doğal dengenin bozulması ekilebilir arazilerin azalmasına ve besin üretiminin bu durumdan olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. Bu durumun besine ulaşılabilirliği azaltabileceği düşünülmektedir. Sürdürülebilir besin sistemleri, üretilen besinlerin tüm insanlara dengeli dağılımını ve ulaşılabilirliğini gerektirmektedir. Sürdürülebilir beslenme için; israfın ve besin atıklarının azaltılmasına ve çevreye etkisi düşük, sağlıklı bir beslenme modeline geçiş yapılmasına ihtiyaç vardır. Sürdürülebilir besleme modelleri olarak Akdeniz diyeti, çift piramit modeli, gezegensel sağlık diyeti, vejetaryen diyet, hipertansiyonu durdurmak üzere diyet yaklaşımları (DASH) ve İskandinav diyetleri önerilmektedir. Bu diyetlerin besin üretiminden kaynaklı kişi başına düşen emisyonları azaltabileceği tahmin edilmektedir. Sürdürülebilirlik açısından bakıldığında hayvansal besinlerin ağırlıkta olduğu diyetlerin çevresel yükünün daha fazla olduğu bilinmektedir. Beslenme sporcunun vücut ağırlığını, sağlığını, vücut kompozisyonunu, spor performansını ve egzersiz sonrası toparlanma süresini etkilemektedir. Düzenli ve sporcuya uygun beslenme, egzersiz performansında artış, sakatlanma ve hastalık risklerinde azalma ve toparlanma süresinde kısalma sağlamaktadır. Ancak sporcuların uyguladıkları diyetler, özel beslenme gereksinimleri nedeniyle yüksek miktarda hayvansal besinleri içerebilmektedir. Bu nedenle sporcuların besin seçimleri sera gazı emisyonlarının artışına neden olabilmektedir. Spor beslenmesinde sürdürülebilirlik için, diyetlerindeki kırmızı etin azaltması ve bitki bazlı protein seçeneklerinin daha fazla tercih edilmesi, besin israfının ve paketli ürünlerin tüketiminin düşürülmesi ile sera gazı emisyonlarının azaltılmasına katkı sağlanabileceği düşünülmektedir. Sürdürülebilir beslenme modellerinin benimsenmesi ile bitki bazlı besinlerin tüketiminin artması diyetin vazodilatör, antioksidan ve anti inflamatuar özelliklerini de arttırmaktadır, bu da kan akışının iyileşmesine, oksidatif stresin ve inflamasyonun azalmasına; dolayısıyla dayanıklılık performansının artmasına, kas hasarının azalmasına ve daha hızlı iyileşmeye yol açabilir. (ORCID ID: 0000-0001-8006-452X, 0000-0002-3625-4761)
Anahtar Kelimeler: Spor, Sürdürülebilir Beslenme, Akdeniz Diyeti, Vejetaryen
|
