Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından insan ömrünün özellikle ilk 6 ayı boyunca anne sütü ile beslenme en ideal yöntem olarak kabul edilmektedir. Bebeklerin 0-6 aylık dönemde çeşitli sebepler ile anne sütüyle beslenmelerinin kontraendike olduğu veya mümkün olmadığı durumlarda ise bebek formulaları en uygun tercih olmaktadır. Bebek formulaları çoğunlukla inek sütü bazlı üretilmektedir. İnek sütü bazlı formulalara alternatif olabilen soya bazlı formulalar ise uzun yıllardır bebek formulası pazarında yer alsalar da yapılan çalışmalar tarafından kullanımlarının endike olduğu durumların kısıtlı olduğu bildirilmiştir. İnek sütü proteinine duyarlı enteropati, galaktozemi, primer laktoz intoleransı ve bebeğin bakımından sorumlu olan yetişkinlerin bebeğin beslenmesini vejetaryen olarak sürdürmeyi istemesi gibi bazı hastalık ve özel durumlarda tercih edilen formula tipleri arasında soya bazlı formulalar yer almaktadır. Soya ve soya izoflavonlarının insan diyetinde bulunmasının etkileri farklı yaş ve sağlık durumlarına sahip katılımcılar ile yapılan çalışmalarla ele alınmıştır. Diyete soya ve soya ürünlerinin dâhil edilmesinin kardiyovasküler sağlık, meme kanseri üzerine etkileri bu çalışmaların ele aldığı konulardan bazılarıdır. Soya ürünlerinin diyete dâhil edilmesini inceleyen çalışmaların bir kısmı da fitoöstrojen özelliklerinden dolayı postmenapozal dönemde östrojen replasyon tedavisi yerine kullanılmalarını kapsamaktadır. Buradan yola çıkarak soya bazlı formulaların, bebeklerin uzun dönem endokrin sağlıkları ve büyüme-gelişmeleri üzerine etkileri de literatürde önemli bir tartışma konusu olarak yer almıştır. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı yapılan farklı çalışmaların incelenmesi aracılığıyla soya bazlı mamaların bebeklerde başta endokrin sağlığın gelişimi olmak üzere, genel sağlık etkilerinin incelenmesidir.
Anahtar Kelimeler: Soya, Soya Bazlı Formula, Fitoöstrojen, Bebek Formulaları
|