Propolis, arıların bitki salgıları ve tomurcuklarından topladığı ve kendi enzimleri ile işlediği bir reçine materyalidir. Propolisin; immün sistem düzenleyici, anti-tümör, anti-mikrobiyal, anti-inflamatuar, antioksidan gibi çeşitli biyolojik ve farmakolojik özellikleri vardır. Propolisin, toplandığı bitkiye, coğrafik bölgeye, mevsime ve toplayan arı türüne bağlı olarak kimyasal bileşimi ve buna bağlı olarak biyolojik aktivitesi değişmektedir. Ancak, genel olarak propolisin doğal yapısı %30 bal mumu, %50 reçine ve balsam, %10 esansiyel ve aromatik yağlar, %5 polen ve diğer bileşenlerden oluşmaktadır.
Propolisin etanol ve su ekstraktları, ratlarda peritonal mast hücrelerinden histamin salınımını baskılayarak anti-alerjik özellik göstermektedir. Ancak, propolisin yüksek konsantrasyonları inflamatuar medyatör salınımını teşvik ederek doğrudan mast hücrelerini aktive etmektedir.
Propolisin immün sistem düzenleyici etkisinin daha çok makrofajlarla ilişkilendirildiği, lenfosit çoğalması üzerine çok etkisinin olmadığı bildirilmiştir. Ancak, fareler üzerinde yapılan bir çalışmada propolisin de yapısında bulunan sinnamik asitin makrofajları aktive eden IL-1β üretimini ve lenfosit aktivasyonunu arttırdığı gösterilmiştir. Ayrıca insan çalışmalarının sonuçlarına göre, propolisin IL-2, IL-12, IL-4 ve IL-10 üretimini azalttığı, TGF-β1 ve Treg hücrelerinin üretimini arttırdığı ortaya konmuştur.
Propolisin makrofajları aktive ederek, nonspesifik immün sistem üzerinde düzenleyici rol oynadığı bilinmektedir. Ancak makrofajların fazla aktivasyonunun, TNF-α, IL-1ß ve IL-6 gibi proinflamatuar sitokinlerin fazla üretilmesi nedeniyle, hücrelerde hasara ve inflamatuar bağırsak hastalıkları ve romatoid artrit gibi bazı inflamatuar hastalıklara yol açtığı bildirilmiştir. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada propolisin de yapısında bulunan sinnamik asitin, makrofajları aktive eden IL-1β üretimini ve lenfosit aktivasyonunu arttırdığı gösterilmiştir. Ayrıca insanlar ile yürütülen çalışmalarda, propolisin IL-2, IL-12, IL-4 ve IL-10 üretimini azalttığı, TGF-β1 ve T-reg hücrelerinin üretimini arttırdığı ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Beslenme, İmmün sistem, Propolis
|