İnsanın sağlık durumunun iyileştirilmesi için bağırsak ekosisteminde bulunan bakteriyel dengenin sağlanması ve sürdürülmesi, bozulması halinde eski haline döndürülmesi önem arz etmektedir. Bağırsak ekosistemini modüle eden genel diyet düzenlemelerinin içinde fermente gıdalar, liften zengin diyet rejimleri ve probiyotik, prebiyotik ve sinbiyotikler gibi ürünlerin kullanılması bulunmaktadır. Probiyotikler, tanımları gereği canlıdır ve yeterli miktarda canlı bakteri bulundurmaları gerekir. Ancak çoğu probiyotik preparat raf ömrünün sonunda cansız mikroorganizmaları da içermektedir, bunun yanında fermente ürünlerin elde edilmesi veya depolaması süreçlerinde cansız mikroorganizmalar veya metabolitlerin varlığı da gösterilmiştir. Parabiyotikler, parapsikobiyotikler metabiyotikler gibi farklı terimlerle tanımlanmaya çalışılan tüm bu ürünler için Uluslararası Bilimsel Probiyotik ve Prebiyotik Birliği (ISAPP) postbiyotikler teriminin kullanılmasını önermiş ve “konakçıya sağlık yararı sağlayan cansız mikroorganizmaların ve/veya bileşenlerinin preparatları” şeklinde postbiyotikleri tanımlamıştır. Postbiyotiklerin sağlık üzerine etkilerine dair teröpatik olarak immünomodülatör, kolesterol düşürücü, glisemi kontrolünü destekleyici ve antiobezojenik etkilerini gösteren çalışmalar mevcuttur. Kanser vakalarının, enfeksiyonların ve alerjilerin giderek arttığı günümüzde postbiyotiklerin immünomodülasyon etkisi önemli hale gelmiştir. Postbiyotiklerin immünomodülatör etkisini gastrointestinal bariyer fonksiyonunu iyileştirerek, patojen translokasyonunu önleyerek, ökaryotik hücrelerle etkileşime girerek, bağışıklık hücresi oluşumunu, işlevlerini ve iletişimi düzenleyerek gerçekleştirdiği öne sürülmüştür. Bu etkilerle çocuk ve yetişkinlerde alerjik durumlarda, enfeksiyonlarda ve kanserlerde immün cevabı artırdığına işaret edilmiştir. Kolorektal kanser, pankreas kanseri gibi kanser türlerinde yapılan tedavilere ek olarak postbiyotiklerin kullanılmasının apoptozu artırdığı, antiproliferatif etki gösterdiği, tümör hücrelerinin invazyonunu önlediği de gösterilmiştir. Postbiyotiklerin canlı mikroorganizmalara göre daha güvenli olduğu savunulmasına ve birçok avantajı olmasına rağmen, bu maddelerin bağışıklık arttırıcı aktivitelerini detaylandıran çok fazla çalışma yoktur. (ORCID ID: 0000-0002-0610-0825)
Anahtar Kelimeler: Postbiyotik, İmmünomodülasyon, Antikanser, Antialerjen, Antiinflamatuar
|
