Kardiyovasküler hastalıklar (KVH) dünya genelinde ölümlerin başlıca nedenidir. Bu nedenle Amerika Kalp Derneği (AHA) başta olmak üzere birçok uluslararası otorite KVH’dan korunmak için beslenme ve yaşam tarzına yönelik öneriler yayınlamaktadır. Bu önerilerden birisi diyet ile alınan kolesterolün miktarına yöneliktir. Özellikle yumurtanın yüksek kolesterol içeriği nedeniyle KVH’ın önlenmesindeki ve tedavisindeki rolü tartışma konusudur. Önceki yıllarda yapılan çalışmalar, diyet kolesterolü ile serum kolesterol düzeyi arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki olduğunu bu nedenle KVH’ın önlenmesinde ve tedavisinde yumurta tüketiminin sınırlandırılması gerektiğini ifade etmekteydi. Son zamanlarda bu ilişkinin çok güçlü olmadığı, diyetle alınan 100 mg kolesterolün serum kolesterol düzeyini yaklaşık 2-3 mg artırdığını belirtilmektedir. Bununla birlikte artan kolesterolün formu oldukça önemlidir. Çalışmalar, yumurta tüketiminin hem HDL-C hem de LDL-C düzeyini artırdığını göstermektedir. Ancak bu noktada LDL-C/HDL-C oranı önemlidir. Çünkü LDL-C/HDL-C oranının, kardiyovasküler hastalık riskini tek başına LDL-C ve HDL-C değerine kıyasla daha iyi bir gösterge olduğu belirtilmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda, yumurtanın fosfolipit içeriğine bağlı olarak LDL-C/HDL-C oranı üzerine olumlu etki gösterdiği ifade edilmektedir. Fosfolipitler bu olumlu etkisini bağırsak kolesterol emilimini inhibe ederek yapmaktadır. Bu konudaki mekanizma net olarak anlaşılamamakla birlikte, fosfolipitlerin misellerin fizikokimyasal özellikleri ile etkileşimlerine ve NPC1L1 geninin ekspresyonu üzerindeki düzenlemelerine bağlı olabileceği düşünülmektedir. Artan kanıtlarla birlikte, AHA 2013’te yayınladığı kılavuzda, yumurta tüketimine ve sağlıklı nüfus için diyet kolesterolünün miktarına yönelik önerilerini değiştirmiştir. Ancak yumurtanın kardiyoprotektif özelliğinin vurgulandığı çalışmalar olsa da günümüzde tam tersini savunan çalışmalarda olduğu için yumurtanın KVH’lardaki rolü netlik kazanmamıştır. Bu nedenle yumurta tüketimi ile KVH arasındaki ilişkinin güncel bilgiler ışığında tartışılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yumurta, Kolesterol, Kalp Sağlığı, Fosfolipit
|