Kafein, dünyada yaygın olarak tüketilen, farmakolojik olarak aktif bir gıda bileşenidir. Kafeinin alımının büyük çoğunluğu kahve ve çay yoluyla olmaktadır. Besinlerdeki kafein konsantrasyonu; tarımsal ve çevresel faktörlere, tüketilen yiyeceğin ya da içeceğin çeşidine, miktarına ve hazırlama yöntemine bağlı olarak değişmektedir. Farklı miktarlarda olmakla beraber kahve, çay, alkolsüz içecekler, enerji içecekleri, çikolata ürünleri, bazı ilaçlar (ağrı kesiciler gibi), diyet takviyeleri ve reçetesiz uyarıcılarda psikostimülan pürin benzeri bitkisel alkaloid olan kafein bulunmaktadır. Acı bir tadı olan kafeinin suda yüksek oranda çözünür olmasından dolayı ağızdan alımını takiben 15-45 dakika içinde basit difüzyonla gastrointestinal sistemden hızla emilmekte ve tüm dokulara dağılmaktadır. Yağda çözünen bir madde olması sebebiyle, hücre geçişi sırasında birçok maddenin kandan beyin, testis ve fetüse geçmesini engelleyen bariyeri kafein kolaylıkla aşar ve tüm vücuda yayılmaktadır. Kafeininin dengeli tüketimi sağlandığında sağlıklı yetişkinlerde güvenli olduğu düşünülmektedir. Ancak zararsız bir bileşik değildir, önemli toksisiteye neden olabilir. Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) ve Avrupa Gıda güvenliği kurumu (EFSA) toplam günlük 400 mg kadar kafein alımının zararsız olduğunu bildirmiştir ancak fazla tüketimi toksisiteye neden olabilir. Kafeinin öncelikle termojenez ve lipit oksidasyonunu artırarak enerji dengesini sağlayabileceği ve obezite, metabolik sendrom ve kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde önemli role sahip olabileceği düşünülmektedir. Bu derleme kafeinin enerji metabolizması üzerine etkisini ve bu konuda yapılmış çalışmaları araştırmak amacıyla hazırlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kafein, enerji harcaması, obezite, termojenez
|
