Çölyak hastalığı; buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten adlı bir proteine karşı intolerans olarak tanımlanmaktadır. Gluten duyarlılığı ise sadece çölyak hastalığı için değil, buğday alerjisi ve non-çölyak gluten duyarlılığı için de kullanılan bir tanımlamadır. Glutensiz diyetler, temel olarak gluten içeren besinlerin diyetten çıkarılmasına dayanmaktadır. Otoimmün hastalık, alerji veya besin hassasiyeti olmayan durumlarda glutensiz diyetin sağlık üzerine etkileri henüz tam olarak açıklık kazanmamıştır. Buna rağmen, glutenle ilişkili hastalığı olmayan ve glutensiz diyetin sağlıklı olduğunu düşünüp uygulayan bireylerin prevalansının gün geçtikçe arttığı bildirilmektedir. Glutensiz diyetin dezavatajları bozulmuş diyet lezzeti, maliyet, sosyal, yeme bozukluğu riski, tıbbi bakıma müdahalede sorunlar, beslenme yetersizliği olarak sıralanabilir. Yapılan araştırmalar, glutensiz ürünlerde lezzeti arttırabilmek için yüksek oranlarda yağ ve şeker kullanıldığını bildirmiştir. Tahıl ürünleri her mineral için en iyi kaynak olmasa da günlük tüketimdeki yüksek oranından dolayı bazı günlük gereksinimleri önemli ölçüde karşılamaktadır. Glutensiz diyette eksiklik görülmesinin temel sebebi olarak ise ürünlerin karbonhidrat kaynağı olarak yalnızca mısır ve pirincin kullanılması gösterilmektedir. Uzun dönemli takip çalışmalarında glutensiz diyetin özellikle posa, niasin, kalsiyum, çinko ve magnezyum eksikliklerine neden olduğu bildirilmiştir. Bu eksikliklerden doğacak sorunların ve lezzet kaybının önlenebilmesi için, mısır ve pirinç unları ile üretilmiş glutensiz ürünlerde zenginleştirme çalışmaları devam etmektedir. Herhangi bir endikasyon olmaması durumunda da glutensiz diyete yönelimin artması bu besin öğeleri eksiklikleri açısından endişe uyandırmaktadır. Bu çalışmanın amacı glütensiz diyette görülebilecek mineraller başta olmak üzere bazı besin öğesi eksiklikleri hakkında yapılan çalışmaları ele almaktır.
Anahtar Kelimeler: Gluten, Çölyak Hastalığı, Glutensiz Diyet, Mineral Eksiklikleri
|
