Teknolojinin ilerlemesi, eğitim ve bilgi düzeyinin artması, iletişim ve haberleşme imkânlarının geliştirilmesi, uluslararası ilişkilerin ve ticaret sınırlarının genişlemesi ve sağlık alanında yaşanan gelişmeler sonrasında insanların yaşam standartları yükselmiştir. Bu doğrultuda bireyler tükettikleri gıdaları, besin içeriği ve/veya sağlık etkileri açısından daha çok irdelemeye başlamışlardır. Fonksiyonel gıdalar, hem vücudun temel besin gereksinimlerini karşılayan hem de sağlık üzerine faydası bulunan gıdalar veya gıda bileşenleridir. Ayrıca gıdalara bitki bazlı kimyasallar, diyet lifi, prebiyotikler, omega-3 yağ asitleri, antioksidan gibi biyoaktif bileşenler, ve probiyotikler gibi bileşenler eklenerek de fonksiyonel hale getirilebilmektedir. İlgili literatür incelendiğinde fonksiyonel özellik taşıyan gıdaların düzenli tüketiminin kronik hastalıklardan koruyabileceği, kanser, Alzheimer gibi hastalıkların seyrine olumlu etkilerinin olabileceği, bağışıklık sistemini güçlendirebileceği, vücut direncini artırabileceği bildirilmektedir. Bu olumlu etkileri sebebiyle dünyada ve ülkemizde fonksiyonel özellikli gıdalara olan taleple birlikte yapılan yatırımlar da giderek artış göstermektedir. Temelleri Orta Asya’dan Anadolu'ya uzanan birçok kültürle etkileşip zenginleşerek bugünkü halini alan Türk Mutfağı, fenolik bileşik, vitamin, mineral, probiyotik ve prebiyotik vb. bakımından zengin içeriği olan gıdalara sahiptir. Turşu, yoğurt, şalgam, kefir, tarhana, boza ve sarımsak gibi fonksiyonel niteliği bulunan geleneksel gıdalar uzun yıllardır beslenme kültüründe yer almakta ve halen tüketilmektedir. Bu çalışmada Türk mutfağında kullanılan bazı fonksiyonel özelliği olan gıdalar incelenecek ve bu gıdaların sağlık üzerine etkilerine değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Fonksiyonel Gıdalar, Türk Mutfağı, Beslenme, Sağlık
|
