Endometriozis hormona bağımlı, iyi huylu, ektopik endometriyal doku ile karakterize inflamatuar bir hastalıktır. Doğurganlık dönemindeki kadınların %5-15’ini etkilemektedir. İmmün, genetik, endokrin ve anatomik bozukluklar endometriozisin risk faktörleri arasında gösterilmektedir. Fakat hastalığın etiyolojisi bilinmemektedir. Endometriozis kadınların fiziksel, mental ve sosyal durumlarını etkileyebilir. İlaç ve cerrahi tedavi gibi geleneksel tedavilere ek olarak destek tedavilere de ilgi giderek artmaktadır. Diyet endometriozis için potansiyel olarak değiştirilebilir bir risk faktörüdür. Günümüzdeki bilimsel kanıtlara göre diyet ve yaşam tarzı vücuttaki inflamasyonu, östrojen aktivitesini, adet döngüsünü ve prostaglandin metabolizmasını etkileyerek endometriozisin gelişim riskini etkileyebilmektedir. Diyetin bileşimindeki besin ögesi eksiklikleri oksidatif strese neden olabilir ve epigenetik anormallikleri teşvik ederek bu hastalığın oluşma ve ilerlemesinde rol oynayabilir. Bu derlemenin amacı endometriozis üzerinde etkili olabileceği bildirilen diyet bileşenlerinin literatür bilgileri ışında tartışılması ve endometriozis tedavisinde beslenme değerlendirmesi ve takibinin önemine dikkat çekmektir. Diyet bileşenlerinden kırmızı et, alkol, trans yağ asitleri, rafine şeker endometriozis görülme riskini arttırırken, antioksidan özelliği yüksek olan meyve ve sebzeler, diyet posası ve balık yağının endometriozis riskini azaltan diyet bileşenleri olduğu bildirilmiştir. Glutensiz diyet, düşük FODMAP diyet, süt ve süt ürünleri, diyet bileşenlerinden A,C, E vitamini ve fitoöstrojenden zengin besinler tartışmalı konu başlıkları olarak litaratürde yer almaktadır. Ayrıca besinlerin saklanmasında uygunsuz koruyucu kullanımı, pestisitler ve hatalı pişirme tekniklerine bağlı ortaya çıkan zararlı bileşikler endometriosis gelişimine ve ilerlemesine sebep olan diyet faktörleridir. Sonuç olarak endometriozis çok disiplinli yaklaşım ile tedavi edilen bir hastalıktır. Beslenme planı bireye özgü ve endometriozis riski ve semptomlarını kontrol altına almaya yönelik olmalı, bu konuda uzmanlaşmış diyetisyenler tarafından planlanmalıdır. Bu yaklaşımın önümüzdeki yıllarda endometriozis ile mücadelede önleyici ve terapötik sonuçların güçlendirilmesine katkı vereceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Endometriozis, Diyet, Bireysel beslenme planı, Beslenme, Risk Faktörleri

Keywords: