Öz: Bulaşıcı olmayan hastalıklar, COVID-19 risk faktörleri arasında yer alırken daha yüksek ölüm oranlarıyla ilişkilidir. COVID-19 özelikle bulaşıcı olmayan hastalığa sahip bireylerde ve onlara temas eden kişilerde bulaş korkusu oluşturmakta ve bu durum salgın sürecinin uzaması nedeniyle tükenmişliğe neden olabilmektedir. Bu çalışma yetişkinlerde bulaşıcı olmayan hastalık durumunun bulaşma/bulaştırma korkusu ve COVID-19 tükenmişlik düzeyi ile ilişkili faktörleri incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma kesitsel ve ilişki arayıcı tasarım ile yürütülmüştür. Araştırma kendisinde ya da ailesinde/yakınında bulaşıcı olmayan hastalığı olan 312 kişiyle yapılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu, Bulaşma/Bulaştırma Korkusu Ölçeği ve COVID-19 Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma Mayıs-Temmuz 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın yürütülebilmesi için Üniversite Etik Kurulundan (2022-01) yazılı izin alınmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, bağımsız gruplarda t testi, tek yönlü varyans analizi, Mann Whitney U testi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Katılımcıların bulaşma/bulaştırma korkusu ortalama puanı 92.12±14.24 ve COVID-19 tükenmişlik ortalama puanı 24.51±9.12’ydi. Katılımcılar arasında evli olan, eğitim düzeyi üniversite olan, sağlık durumunu orta olarak değerlendiren ve kendisinde hastalık olan kişilerde bulaşma/bulaştırma ölçeği ortalama puanlarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Kadınlarda, bekarlarda, geliri giderinden az olanlarda, sağlık durumunu kötü olarak değerlendirenlerde, kendisi hastalığa sahip olanlarda, hastalığa sahip aile üyesi/yakını ile aynı evde yaşayanlarda COVID-19 tükenmişlik ölçeği ortalama puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca katılımcıların bulaşma/bulaştırma korkusu ölçeği ortalama puanı ile COVID-19 tükenmişlik ölçeği ortalama puanı arasında pozitif yönde ilişki olduğu bulunmuştur. Sağlık profesyonellerinin bulaşıcı olmayan hastalığa sahip kişilerin yaşadığı korku ve tükenmişliği hastalık yönetimi doğrultusunda ele almaları ve olası pandemi durumlarında bulaşıcı olmayan hastalıklara özgü ruh sağlığını korumaya yönelik müdahaleler geliştirmeleri önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Bulaşıcı olmayan hastalık, COVID-19, bulaşma korkusu, bulaştırma korkusu, tükenmişlik
|
