Dünyada meydana gelen ölümlerin %71'inin bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklandığı ve obezitenin en büyük risk faktörü olduğu düşünüldüğünde birinci basamak sağlık hizmetlerinde obezite tedavisinin desteklenmesi aşikardır. Obezite tedavisine yönelik yaşam tarzı değişikliği, farmakolojik, cerrahi tedavilere ek olarak mikrobiyata kompozisyonun düzenlenmesi son yıllarda gündemde yer almaktadır. Bilimsel kanıtlar bağırsak mikrobiyatasının ağırlık yönetiminde çevresel bir faktör olduğuna işaret etmektedir. Zayıf ve obez bireyler arasında bakteriyel çeşitlilik açısından belirgin farklılıklar gösterilmiştir. Bağırsak mikrobiyal bileşiminin yaş, genetik, konak ortam ve besin alım gibi çeşitli faktörlerden etkilendiği bilinmektedir. Probiyotiklerin obezite üzerine etki mekanizmalarına dair literatür taramasında çeşitli yolaklar ile enerji, lipit metabolizmasını etkilediği ve yağ depolanmasını etkilediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Deneysel kanıtlar çoğunlukla in-vivo veya deney hayvanları üzerinedir. Yapılan insan çalışmalarının sınırlılıklarında; probiyotik bakteri suşlarının özelliği, dozu, yeterli tedavi süresinin çalışmalarda değişkenlik gösterdiği bildirilmiştir. Gıda takviyesi olarak piyasaya sunulan bu ürünlerin gelişigüzel kullanımının önüne geçilmelidir. Sonuç olarak; obez ve fazla kilolu bireylerde mikrobiyata kompozisyonunun, etki mekanizmaları ve probiyotik kullanımına ilişkin çok çeşitli kanıta dayalı uygulama vardır. Ancak probiyotiklerin ucuz, ulaşılabilir ve risksiz olması sebebi ile kullanılabileceğine dair yayın sayısı gerçekten azdır. Nitekim; Obezite Tanı Tedavi Klavuzunda ve Diyetisyenler İçin Hasta İzlem Rehberi'nde probiyotik kullanımına ilişkin bir öneriye yer verilmemiştir. Sağlık hizmetleri sunumunda "Önce zarar verme" ilkesine göre bu konunun tekrar gözden geçirilmesi ve yaşam tarzı değişikliği konusunda hastalara ısrarcı davranılması birincil hedef olmalıdır. Probiyotikler ile ilgili uzun dönem kohort çalışmalarının sonuçlanmasının ardından pratiğe geçilmesi gerektiği, henüz gıda takviyesi olarak satışta olan ve kolay erişilebilen bu ürünler hakkında, sağlık çalışanlarının toplumu birinci basamakta bilinçlendirmesi gerektiği görüşündeyiz.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Birinci Basamak, Obezite Tedavisinde Probiyotikler
|
