| |
Giriş ve Amaç: Obezite, genetik, metabolik, sosyo-kültürel, çevresel ve davranışsal nedenlerin etkisiyle gelişen multifaktöriyel ve kronik bir hastalıktır. Obezite sorunu yaşayanların sağlığı, fonksiyonel durumu, psikososyal refahı, yaşam kalitesi ve yaşam süresi olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Obezitede kilo yönetimi, komorbid durumların iyileşmesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesini hedefleyen diyet, egzersiz, davranış değişikliği, medikal ve cerrahi girişimler günümüzde uygulanmaktadır. Ortak amaca sahip olan bu yöntemleri tercih eden hastalarda başarıyı değerlendirebilmek için mevcut durumun değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada bariatrik cerrahi adayı olan ve olmayan obez bireylerin yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma Ocak 2019-2020 tarihleri arasında bariatrik cerrahi tedavi (BCT) ve davranış değişikliği tedavisi (DDT) için bir üniversite hastanesine başvuran hastalarla tanımlayıcı tipte gerçekleştirildi. Araştırma süreci boyunca çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden BCT grubunda 72, DDT grubunda 79 hasta olmak üzere toplam 151 hasta ile çalışma tamamlandı. Veriler Hasta Bilgi Formu ve SF-12 Yaşam Kalitesi Kısa Formu ile toplandı parametrik ve non-parametrik analizlerle değerlendirildi.
Bulgular: Yaş ortalaması 44,08±11,36 olan hastaların, %80,1’i kadın, %77,5’i evli, %41,7’si ilk ve ortaokul mezunu ve %66,2’si herhangi bir işte çalışmıyordu. BCT grubunun yaş ortalaması (p=<0,001) ve çalışmayan kişi oranı (p=0,003) DDT grubuna göre daha düşüktü. Örneklemin %71,5’inin kronik hastalığı olup, solunum sistemine yönelik kronik hastalıkların oranı DDT grubunda daha yüksekti (p=0,019). Psikiyatrik hastalık öyküsü DDT grubunda(%73,2) BCT grubuna (%27,2) göre yüksekti (p=0,008). Sigara kullanım oranı BCT grubunda DDT grubuna göre anlamlı düzeyde yüksekti (p=0,004). BCT grubunda ailesinde obezite sorunu olanların (p=0,026) ve çocukken obezite sorunu yaşayanların oranı (p=<0,001) daha yüksekti. Obezite başlangıç yaşı ortancası BCT grubundan 18,0[16,0], DDT grubunda 26[11,0] olup benzer değildi (p=<0,001). Geçmişte obezite sorunu için diyet (p=<0,001), tıbbi tedavi ve akupunktur deneyimi olanların oranı (p=<0,001) BCT grubunda daha yüksekti. BCT grubunun beden kitle indeksi (BKİ) ortancası (44,45) DDT grubundan (39,30) daha yüksekti (p=<0,001). Yaşam kalitesi yönünden her iki grubun fiziksel fonksiyon, fiziksel rol güçlüğü, ağrı, genel sağlık algısı, emosyonel rol güçlüğü, mental sağlık, fiziksel ve mental özet ölçü ortancaları benzerdi (p>0,05). DDT grubunun canlılık (p=<0,001) ve sosyal fonksiyon (p=0,021) alt boyut puanları BCT grubuna göre daha yüksekti. BCT grubunda yaş, cinsiyet, kronik hastalık varlığı yaşam kalitesi fiziksel ölçüt özeti ile ilişkili iken DDT grubundan BKİ’nin ilişkili faktör olduğu belirlendi. Mental özet ölçütü açısından BCT grubunda cinsiyet ve kronik hastalık varlığı ilişkili faktör iken, DDT grubunda eğitim seviyesi ilişkili faktör olarak belirlendi.
Sonuç: Sonuç olarak DDT grubu yaşam kalitesinin canlılık ve sosyal fonksiyon alanlarını BCT grubuna göre daha yüksek olarak algılamaktadır. Bu algı DDT grubunu davranış değişikliği tedavisine yönlendiren belirleyici faktör olabilir. Bu alanların dışında her iki grupta yaşam kalitesi düzeyleri benzer olup toplum standartlarına göre daha düşüktür.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Şişmanlık cerrahisi, Yaşam kalitesi, Davranış değişikliği tedavisi
|
