Beden algısı, kişilerin hayatındaki çevresel ve bireysel faktörleri kapsayan üç boyutlu olarak zihinde biçimlenen, bireyin kendi şeması veya resmidir. Bu temsil çevrenin, toplumun, medyanın yansıtıp idealleştirdiği vücut yapısına göre şekillenmektedir. DSÖ’nün 10-19 yaş arası olarak belirlediği adölesan bireylerin kendisini, kendine ve çevresine kanıtlama çabaları, beden algısını adölesanlar için daha önemli kılar. Çoğunluğun idealize ettiği beden yapısı, olumsuz beden algısına, hatalı beslenme davranışlarına ve daha sonrasında ciddi sorunlar yaratabilecek yeme bozukluklarına yol açabilmektedir. Bu çalışmada adölesanların, beden algısı ve beslenme tutumu arasındaki ilişkinin araştırılması ve sonuçları hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Konuyla ilgili güncel literatür taranarak sistematik şekilde değerlendirilmiştir. Epidemiyolojik araştırmalara göre yeme bozukluklarında yaygınlık en çok adölesanlardadır. Sıklık %0,2-1 olup oran sürekli artmaktadır. Kızlarda erkeklere göre olumsuz beden algısı daha fazla görülüp yeme bozukluklarına daha sık rastlanmaktadır. Olumsuz beden algısı ve yeme bozukluları etiyolojisinde ailesel sorunlar, ailede yeme bozuklukları, obezite, düşük benlik saygısı, cinsellik kabulü sorunları, ergenlik sorunları, cinsel travma, sosyokültürel normlar, biyolojik ve genetik etmenler bulunur. Basmakalıplara maruz kalarak ve benimseyerek kusma, zayıflama ilaçları, laksatif, diüretik kullanımı, aşırı egzersiz yapma, aç kalma, kısıtlayıcı diyetler gibi çeşitli telafi yöntemlerine başvurabilmektedirler. Sonucunda büyüme gelişme geriliği, kemik yoğunluğunda azalma, cinsel gelişim bozukluğu, amenore, prolaktin, tiroid hormonları, gonadal hormonlar, testosteron düzeylerinde değişiklikler, metabolik bozukluklar görülebilmektedir. Bu hastaların mortalite hızı, normal nedenlerle mortaliteye göre 12 kat fazladır. Yeme bozuklukları kronik ve kalıcı yapıdadır. Tedaviye zor yanıt verir ve maliyetlidir. Bu yüzden yeme bozukluklarından korunma yolları daha çok araştırılmalıdır. Bulgular vücut memnuniyetsizliğinin ve yeme bozukluğunun erken önlenmesinin önemini ve önleme müdahalelerinin ergenlikten önce başlaması gerektiğini vurgulamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Adölesanlar, Beden algısı, Beden memnuniyetsizliği, Yeme bozuklukları
|
